Το Κυβερνείο – Η Ιστορία του κτιρίου
Της Λίνας Μπόγρη – Πετρίτου
Το κτίριο που στέγασε το Κυβερνείο του πρώτου Κυβερνήτη της απελευθερωμένης Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια, στην Αίγινα, ήταν το αρχοντικό της οικογένειας Μοίρα (Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Μοίρας), που το προσέφεραν γι' αυτό το σκοπό. Όταν άλλαξε η απόφαση της Γ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας που όριζε το Ναύπλιον ως καθέδρα της Κυβέρνησης, και λόγω των εμφύλιων ταραχών επέλεξαν την Αίγινα, τα χρονικά περιθώρια ήταν τέτοια που δεν επέτρεπαν στην Αντικυβερνητική Επιτροπή να αποφασίσει ώστε να κτιστεί ένα καινούριο κτίριο. Έτσι έγιναν οι απαραίτητες επισκευές, στο προσφερόμενο κτίριο, για την εσωτερική του διαμόρφωση.
Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους συναντάμε πληροφορίες πολύ σημαντικές για τις εργασίες που επρόκειτο τότε (1827)να γίνουν στο κτίριο:
“ΓΑΚ (Γενικά Αρχεία του Κράτους) Εκτελεστικό 244 αρ. 784 3-11-1827 :
α)να γίνει καλντιρίμι εις την αυλήν,
β)να ασπριστούν οι οντάδες και να επισκευασθούν,
γ)να γίνουν τζερτζεφέδες(γυψώματα),
δ)να γίνουν διπλά τα παράθυρα,
ε)να βογιαντισθούν αι κάμαραι,
ζ)να λάβει το σχέδιον από τον Γλαράκην και να αναπλ. οντά επί του δώματος."
Προηγούμενα έμενε εκεί ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης. Μετά τη μεταφορά της Πρωτεύουσας στ' Ανάπλι, από τον Νοέμβριο 1829, το Κυβερνείο εγκαταλείφθηκε. Στα 1854, o About, το βρήκε ακατοίκητο και μισογκρεμισμένο. Από την Κρητική επανάσταση ως τα 1873 στέγασε πρόσφυγες από την Κρήτη. Αργότερα το επισκεύασαν, το έκαναν Δημ. Σχολείο, στο ισόγειο εγκατέστησαν το πρώτο Αρχαιολογικό Μουσείο, και πολύ αργότερα το Γυμνάσιο-Λύκειο Αίγινας ως τα 1969…
Με την παρακάτω απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού το Κυβερνείο χαρακτηρίζεται ως διατηρητέο για τους λόγους που αναφέρονται παρακάτω:
Υ.Α. Α31/30245/4089/20-8-1977
ΦΕΚ 911/Β/23-9-1977
Περί χαρακτηρισμού του Κυβερνείου της Αίγινας ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου.
«Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο το Κυβερνείο της Αίγινας διότι χρησίμευε σαν το πρώτο Κυβερνείο της απελευθερωμένης Ελλάδας από τον Καποδίστρια έως το 1829. …»
Το Κυβερνείο του Καποδίστρια
Το Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο Αίγινας
Του Γ. Μπήτρου
Το Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο Αίγινας είναι ένα εμβληματικό κτίριο για το νησί της Αίγινας. Από τα σημαντικότερα κτίρια της Καποδιστριακής περιόδου και μοναδικό στο είδος του σε όλο τον Ελλαδικό χώρο.
Άρχισε να κτίζεται το φθινόπωρο του 1828 και ολοκληρώθηκε λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του επόμενου έτους, το 1829. Μηχανικός ήταν ο Κεφαλλονίτης Θεόδωρος Βαλιάνος, ένας από τους πιο αξιόλογους μηχανικούς της Καποδιστριακής περιόδου. Βοηθός του ήταν ο νεαρός Δημήτρης Σταυρίδης.
Η ανέγερση του Ορφανοτροφείου στοίχισε 206.148 φοίνικες. Το ποσόν των 205.431 φοινίκων προερχόταν από φιλέλληνες και Έλληνες του εξωτερικού και το υπόλοιπο ποσό καλύφθηκε από το Εθνικό Ταμείο.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι στις οικοδομικές εργασίες χρησιμοποιήθηκαν άνεργοι και πρόσφυγες που με αυτόν τον τρόπο κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν τα «προς το ζην» και να επιβιώσουν αξιοπρεπώς.
Η ανέγερση του εξασφάλισε στέγη, τροφή και στοιχειώδη εκπαίδευση στα ορφανά των πολεμιστών της Επανάστασης που υπολογίζονταν τότε σε 600 παιδιά. Κοντά σε αυτά τα παιδιά βρήκαν στέγη κι εκείνα που αιχμαλωτίστηκαν στην έξοδο του Μεσολογγίου και πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής.
Όταν το κτίριο πλησίαζε στην ολοκλήρωσή του, οι κάτοικοι της Αίγινας δώρισαν στον Κυβερνήτη την έκταση των 55 στρεμμάτων γης μπροστά από το κτίριο έως τη θάλασσα.
Μέσα στο κτίριο και στην ανατολική του πτέρυγα ο ίδιος ο Κυβερνήτης θεμελίωσε στις 8 Οκτωβρίου του 1829 Εκκλησία αφιερωμένη στο Σωτήρα Χριστό, ως εκπλήρωση του τάματος για την απελευθέρωση και σωτηρία της πατρίδος.
Πρόεδρος της επί του Ορφανοτροφείου Επιτροπής, ορίστηκε ο Ανδρέας Μουστοξύδης, ο οποίος εργαζόταν αδιάκοπα προσπαθώντας να ανταπεξέλθει στα πολλά του καθήκοντα. Είχε ήδη αναλάβει Διευθυντής και Έφορος του Εθνικού Μουσείου και Διευθυντής του Εθνικού Τυπογραφείου.
Ως υπεύθυνος για τα 600 ορφανά, προσπαθεί να τα μορφώσει και να τα διαπαιδαγωγήσει. Μέσα στο κτίριο λειτουργούσαν
· Το Αλληλοδιδακτικό Σχολείον
· Τεχνικές Σχολές όπως εργαστήρια ραπτικής, ξυλουργικής, καλαθοπλεκτικής, βιβλιοδεσίας κι για ένα διάστημα λειτούργησαν δύο τυπογραφεία.
· Ωδείο.
· Η πρώτη Εθνική Βιβλιοθήκη.
· Το Εθνικό Τυπογραφείο.
· Το πρώτο Αρχαιολογικό Μουσείο.
· Το Εθνικό Μουσείο.
· Το Ορυκτολογικό Μουσείο.
Οι τέχνες που διδάσκονταν ήταν: Τυπογραφία, Ωρολογοποιία, Υποδηματοποιία, Ραπτική, Βιβλιοδετική. Δίδασκαν φημισμένοι δάσκαλοι όπως οι αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σάουμερ. Έφορος του Ιδρύματος όπως προαναφέραμε διορίστηκε ο Ανδρέας Μουστοξύδης. Σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα στεγαζόταν η Βιβλιοθήκη. Στις δύο στοές αριστερά και δεξιά από την Εκκλησία του Ορφανοτροφείου, στεγάστηκε ένα προσωρινό μουσείο με αρχαιολογικά ευρήματα.
Το ίδρυμα αυτό έγινε το πρώτο Πνευματικό Κέντρο της Νεότερης Ελλάδας. Μετά το θάνατο του Ι. Καποδίστρια την εποπτεία του Ιδρύματος είχε τριμελής επιτροπή που αποτελείτο από τους Γρηγόριο Κωνσταντά, Νεόφυτο Δούκα και Γεώργιο Καραμάνο.
Με τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο, αρχίζει η σταδιακή παρακμή του κτιρίου.
Τον Ιούνιο του 1834 το Ορφανοτροφείο κλείνει οριστικά.
Στην εποχή του Όθωνα στέγασε για ένα διάστημα η Σχολή Ευελπίδων και ύστερα έγινε στρατώνας διαθέσιμων αξιωματικών που είχαν πέσει σε δυσμένεια από τον Όθωνα. Μια χρήση που διατηρήθηκε μέχρι το 1840.
Το 1835 προτείνεται για πρώτη φορά να μετατραπεί το κτίριο σε φυλακή. Όμως ο Αναστάσιος Πολυζωίδης αντιδρά, θέλοντας το Ορφανοτροφείο να έχει τον παλαιό του προορισμό.
Σε αυτό το κτίριο φυλακίστηκε το 1839/40 ο ήρωας της Επανάστασης του 1821 Νικηταράς Σταματελόπουλος. Στη συνέχεια για μια εικοσαετία περίπου από το 1841 ως το 1860 εγκαταλείπεται. Μεταξύ των ετών 1860 έως 1866 χρησιμοποιήθηκε ως φρενοκομείο. Στη διάρκεια του Κρητικοτουρκικού πολέμου από το 1866 ως το 1869 χρησιμοποιήθηκε ως άσυλο προσφύγων από την Κρήτη. Από το 1869 ως το 1880 εγκαταλείπεται πάλι. Το 1880 ο Αιγινήτης Παντελής Λογιωτατίδης σκέφτηκε να επισκευάσει το κτίριο και να το χρησιμοποιήσει ως φυλακή. Ως φυλακή λειτούργησε από το 1880 έως το 1985!!!
Το 1880 έφτασαν οι πρώτοι 12 κρατούμενοι. Αυτή η επιλογή βάρυνε σαν κατάρα πάνω στο Καποδιστριακό Ίδρυμα και το παραμόρφωσε από κάθε άποψη. Έκλεισαν τα μεγάλα παράθυρα, έχτισαν νέα οικοδομήματα και χώρισαν την αυλή σε πέντε ακτίνες.
Από το 1925 άρχισαν να φέρνουν πολιτικούς κρατούμενους. Η δικτατορία του Πάγκαλου εδίωξε δημοκρατικούς αξιωματικούς, προοδευτικούς πολιτικούς, αρχηγούς. Στην ακτίνα «Γ» φυλακίστηκε ο Μαρίνος Αντύπας, πρόδρομος της εξέγερσης του ΚΙΛΕΛΕΡ. Τέθηκε σε αυστηρή απομόνωση, χωρίς τροφή και νερό για ολόκληρα μερόνυχτα. Το 1904 απελευθερώθηκε και συνέχισε τους αγώνες του.
Στη διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας 1936 -1940, το «κολαστήριο της Αίγινας», όπως οι κρατούμενοι ονόμασαν τις φυλακές, φιλοξένησε το Θανάση Κλάρα, τον μετέπειτα θρυλικό αρχικαπετάνιο του ΕΛΑΣ, Άρη Βελουχιώτη. Ο Βελουχιώτης κρατήθηκε δύο φορές στις φυλακές της Αίγινας κατά την περίοδο 1937 -1939. Μνημονεύεται ότι ο ίδιος οργάνωσε μεγάλη απόδραση κρατουμένων από τις ίδιες φυλακές.
Στην κόλαση του Εμφυλίου πολέμου (1946 – 1949) αλλά και στα χρόνια που ακολούθησαν, οι φυλακές της Αίγινας δυναμικότητας 440 ατόμων, έφτασαν σε σημείο να φιλοξενούν 1000 πολιτικούς κρατούμενους. Τα Στρατοδικεία δεν κουράζονταν να μοιράζουν απλόχερα τη θανατική ποινή. Τουλάχιστον 300 παλικάρια από τους πολιτικούς κρατούμενους οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Σε μια από αυτές τις εκτελέσεις που έγινε το Μάιο του 1948 για αντίποινα για τη δολοφονία του Χ. Λαδά, εκτελέστηκαν ομαδικά 36 κρατούμενοι.
Μερικά από τα ονόματα κρατουμένων που κρατήθηκαν στις φυλακές της Αίγινας είναι: Γιώργος Ερυθριάδης, Χαρίλαος Φλωράκης, Τάκης Μπένας, Μήτσος Σαρλής, Μανώλης Γλέζος, Δρακόπουλος, Λουλές, Κεπέσης, Μ. Παπαδημητρίου, Μ. Τσιμπουκίδης, Δ. Δαμπλάσης, Π. Ιωαννίδης, Μ. Μηννάογλου, Γ. Σιδέρης, Ν. Μαραγκός, Γ. Μπελαβίλας, Κοντολέων, Τζαβέλας.
Με το πραξικόπημα του 1967 οι φυλακές της Αίγινας ξαναγέμισαν με πολιτικούς κρατούμενους. Υπήρχε μάλιστα και ένας διαχωρισμός σε κομμουνιστές και μη κομμουνιστές. Οι πρώτοι κρατήθηκαν στην ακτίνα «Ε» και οι δεύτεροι στην ακτίνα «Δ». Ο μεγάλος αντιστασιακός στην περίοδο της Χούντας, Αλέκος Παναγούλης, πέρασε δύο εφιαλτικές νύχτες στο κάτεργο της Αίγινας. Υπέστη βασανιστήρια, τον πίεσαν να υποβάλει γραπτή αίτηση μετάνοιας αλλά εκείνος αρνήθηκε και δήλωνε ότι προτιμά να εκτελεστεί.
Στη φυλακή επίσης κρατήθηκαν για αρκετό καιρό όλα τα μέλη της ομάδας του: Α. Βερβάκης, Σ. Γιώτας , Ν Ζαμπέλης, Γ. Ελευθεριάδης, Ν. Λεκανίδης, Γ. Κλωνιζάκης, Γ. Αβραμίδης.
Στις 19 Φεβρουαρίου του 1985 αποφασίστηκε οριστικά η απομάκρυνση των φυλακισμένων και το κλείσιμο των Φυλακών. Η χρήση του κτιρίου για πολλές δεκαετίες ως «Φυλακής υψίστης ασφαλείας» βάρυνε τον κτίριο σαν κατάρα και το παραμόρφωσε αρχιτεκτονικά.
Μετά το 1985 φιλοξένησε μερικές Πολιτιστικές εκδηλώσεις στον αύλειο χώρο του. Ωστόσο το τελειωτικό κτύπημα στο κτίριο δίνεται με την εγκατάσταση στους χώρους του, του ΕΚΠΑΖ. Όλο το προαύλιο μετατρέπεται σε χώρο φιλοξενίας ζώων και επιβαρύνεται ο χώρος από ακαθαρσίες και ζωοτροφές.
Το 1985 το Υπουργείο Πολιτσιμού κηρύσσει ένα τμήμα του κτιρίου ως «Διατηρητέο μνημείο» μαζί με την Εκκλησία του Σωτήρος. Δέκα χρόνια αργότερα το Κεντρικό Αρχιαολογικό Συμβούλιο εγκρίνει την μετατροπή του σε Διαχρονικό Μουσείο της Αίγινας.
Βιβλιογραφία – Βοηθήματα:
Μελετόπουλου Ιωάννη άρθρα στο περιοδικό «Κήρυκας της Αίγινας»
Γατόπουλου Δ. «Ιωάννης Καποδίστριας ο πρώτος Κυβερνήτης». Αθήνα 1932
Κούκου Ελ. « Ιωάννης Καποδίστριας ο άνθρωπος αγωνιστής»
Της ιδίας «Τα εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Αίγινας»
Κ. Κωνσταντινόπουλου «Η Αίγινα στα χρόνια του Ι. Καποδίστρια»
Πηγάδα Ν. σειρά άρθρων στην εφημερίδα «Έθνος» του 1984
Το Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο Αίγινας
Το τάμα του Έθνους» Η Εκκλησία του Σωτήρος Χριστού στο Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο Αίγινας
Του Γ. Μπήτρου
Η Εκκλησία του Καποδιστριακού Ορφανοτροφείου στην Αίγινα, είναι αφιερωμένη στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού.
Συνάμα αποτελεί το “Τάμα του Έθνους" για την απελευθέρωση των Ελλήνων
Ο ναός σήμερα έχει ανακαινισθεί και λειτουργείται συχνά. Εκκλησιαστικά ανήκει στην ενορία της Παναγίτσας (Εισοδίων της Θεοτόκου), είναι μονόχωρη βασιλική με κεραμοσκεπή, χωρίς αγιογραφίες και με χαμηλό τέμπλο. Εντυπωσιάζει τον προσκυνητή η κόγχη του ιερού και οι παλαιές εικόνες που βρίσκονται στους τοίχους. Ο ναός ανακαινίστηκε με επιμέλεια του π. Ιωάννου Βλάχου ο οποίος φρόντισε υποδειγματικά το κτίσμα και το λειτουργούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Λίγα στοιχεία για την ιστορία του ναού:
Στην προμετωπίδα του εικονιζόμενου στην πρώτη φωτογραφία, υπάρχει μέχρι σήμερα η επιγραφή: «Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΣΩΤΗΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΘΕΟΝ» 1828. Σε εφημερίδες της εποχής αναφέρεται ότι η επιγραφή του θεμελίου λίθου έγραφε: «Εκ μέρους του Ελληνικού έθνους ο Κυβερνήτης της Ελλάδος καθιερώνει τον Ναόν τούτον εις τον Σωτήραν της Ελλάδος Θεόν». Ο Ιωάννης Καποδίστριας, πρώτος κυβερνήτης της νεότερης και ελεύθερης Ελλάδας φροντίζει από τα πρώτα του βήματα για την εκπλήρωση του “τάματος". Απασχολήθηκαν για την ανέγερση του όλου κτιριακού συγκροτήματος 2000 αμειβόμενοι εργάτες από πρόσφυγες που είχαν καταφύγει τότε στην Αίγινα. Το έργο στοίχισε 515.371 γρόσια και ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 1829 και εγκαινιάστηκε στις 6 Απριλίου 1829 παρουσία του κυβερνήτη και των συνεργατών του. Επομένως άρχισε να λειτουργεί ενάμιση χρόνο μετά την επέτειο της ναυμαχίας του Ναβαρίνου και τέσσερις μήνες πριν συγκληθεί στο Άργος η Δ΄ Εθνοσυνέλευση από τις 11 Ιούλιο μέχρι τις 6 Αυγούστου του 1829. Από τις συνεδριάσεις της προέκυψαν 13 ψηφίσματα και μεταξύ αυτών είναι το Η΄ Ψήφισμά που αναφέρεται στο θέμα: «περί του τάματος του έθνους».
Η επιγραφή του ναού αποδεικνύει ότι «Το Τάμα του Έθνους» ήταν για το «συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός» και πραγματοποιήθηκε με τον πρώτο ναό του Σωτήρος στη Αίγινα. Αυτός ο ναός ήταν πρώτιστα η έκφραση της ευγνωμοσύνης του έθνους για την νίκη των Συμμάχων στο Ναβαρίνο.
Σήμερα στον προαύλιο χώρο γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις και φιλοξενούνται συναυλίες κλασσικής μουσικής του Φεστιβάλ Μουσικής.
«Το τάμα του Έθνους» Η Εκκλησία του Σωτήρος Χριστού στο Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο Αίγινας.
Το “Εϋνάρδειον" της Αίγινας. Ένα εκπαιδευτικό Ίδρυμα του Ι. Καποδίστρια .
Του Γ. Μπήτρου
Αποτελεί το πρώτο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα του νεότερου κράτους. Ο Κυβερνήτης πίστευε στην ανάγκη της παιδείας γνωρίζοντας ότι αυτή αποτελεί τη βάση για την ανοικοδόμηση του κράτους.
Έτσι με σχετικό ψήφισμα και Κυβερνητικό διάταγμα την 1η Νοεμβρίου 1828, ιδρύθηκε το Κεντρικό Σχολείο της Αίγινας, το οποίο αρχικά στεγάστηκε μέσα στο κτίριο του Ορφανοτροφείου. Επειδή όμως ο χώρος ήταν ανεπαρκής για τις ανάγκες, αποφασίστηκε η ανέγερση νέου κτιρίου. Στις 13 Μαίου 1830 υπογράφηκε το συμφωνητικό της ανοικοδόμησης, σύμφωνα με το οποίο οι εργασίες θα άρχιζαν στις 19 Μαίου 1830 και το κτίριο θα παραδιδόταν έτοιμο ‘ εις τα τέλη του ερχομένου Ιουλίου μηνός’ [Γ.Α.Κ., Υπουργ. Παιδείας φακ. 28,1830].
Προκειμένου να υλοποιηθεί η ανοικοδόμηση του Κεντρικού Σχολείου, οι κοινοτάρχες της Αίγινας ζήτησαν από τον Κυβερνήτη στις 15 Μαίου 1830 να γίνει δεκτή η προσφορά ιδιόκτητης γης, που ανήκε στην Εκκλησία της Θεοτόκου [Μητρόπολης Αίγινας]. Ο Κυβερνήτης την αποδέχθηκε με ευγνωμοσύνη και σε ανταπόδοση χάρισε στην εκκλησία το ποσόν των 320 φοινίκων του δημόσιου χρέους της προς το εθνικό ταμείο. Αρχιτέκτονες του κτιρίου ήταν ο Κλεάνθης και Σάουμπερ.
Στις 10 Ιουνίου 1830 υπεύθυνος για την ανέγερση του κτιρίου ορίστηκε ο Α.Λουκόπουλος, ο οποίος πληροφορεί την Κυβέρνηση με έγγραφο του, ότι οι εργασίες προχωρούσαν και ήλπιζε ότι το έργο θα ολοκληρωνόταν σε συντομότερο από το προβλεπόμενο διάστημα. Η συνολική δαπάνη για την ανέγερση των δύο αιθουσών κατά τους υπολογισμούς των τεχνικών θα ανερχόταν σε 400 περίπου δίστηλα. Σύμφωνα με την αναφορά όμως του εφόρου του Κεντρικού Σχολείου Α.Μουστοξύδη στις 23 και 26 Μαίου 1830, όπου δίνει και λεπτομερείς οδηγίες για τον τρόπο οικοδομής και προμήθειας υλικών, η δαπάνη Δε θα υπερέβαινε τελικά ‘τα χίλια τάλληρα’.
Σίγουρα πάντως το νέο κτίριο του Κεντρικού Σχολείου κτίστηκε με χρηματοδότηση του ελβετού φιλέλληνα Ι. Γ. Ευνάρδου, στον οποίο οφείλει και το όνομα του. [Επιστολαί Ι. Καποδίστρια, προς Ευνάρδο, 9 Οκτωβρίου 1830…’ ότι το κεντρικόν της Αιγίνης σχολείον, κτισθέν και αυτό ταις δαπάναις σου και φέρον το όνομα σου, έχει επέκεινα των τριακοσίων μαθητών, επιδιδόντων θαυμάσια…’]
Το νέο οικοδόμημα του Κεντρικού Σχολείου, όπως μας περιγράφει ο Α. Μουστοξύδης στην Αιγιναία εφημερίδα του 1831, κτίστηκε κατ’ απομίμηση του δωρικού ρυθμού. Είναι ένα απλό ορθογώνιο οικοδόμημα, που στην πρόσοψη του στη Β. πλευρά, υπάρχει μια στοά με πεσσούς και οι δύο μικρές πλευρές του στολίζονται με αετώματα. Στην ανατολική πλευρά του μια επιγραφή μας πληροφορεί:
ΤΗι ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΝΕΟΛΑΙΑι
ΕΔΕΙΜΑΤΟ
ΕΝ ΕΤΕΙ ΧΙΛΙΑ ΟΧΤΑΚΟΣΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑ
[1830]
Αποτελείτο από δύο μεγάλες αίθουσες διδασκαλίας, από τις οποίες η μεγαλύτερη χωρούσε πάνω από 200 σπουδαστές. Στους τοίχους υπήρχαν προτομές των αρχαίων ποιητών, ρητόρων, ιστορικών, φιλοσόφων για να χρησιμεύουν ως πρότυπα στους μαθητές. Στο μικρότερο ‘ακροατήριον’ θα στεγαζόταν το ‘Πρότυπον Σχολείον Αλληλοδιδακτικής’, όπου θα μορφώνονταν οι δάσκαλοι, των οποίων η εκπαίδευση βασιζόταν στην αλληλοδιδακτική μέθοδο, επειδή δεν υπήρχαν ακόμη Πανεπιστήμια. Τα μαθήματα στο νέο κτίριο του Κεντρικού άρχισαν στις αρχές του Σεπτεμβρίου 1830 και μεταξύ των πρώτων δασκάλων του ήταν οι Γ.Γεννάδιος, Ι. Βενθύλος κ.α. Μεταξύ των διδασκομένων μαθημάτων περιλαμβάνονταν τα μαθηματικά, φυσική, χημεία, ιχνογραφία, μουσική, γυμναστική, αρχαιολογία, μυθολογία [ συμβολική και γύμναση στην ανάγνωση χειρογράφων], ρητορική, ποίηση, φιλοσοφία, νεότερες γλώσσες [μια τουλάχιστον από τις κυριότερες ευρωπαικές], παιδαγωγική και διαιτητική. Οι μαθητές , οι περισσότεροι ήταν υπότροφοι του κράτους. Από αυτό βγήκαν και οι πρώτοι δάσκαλοι και οι πρώτοι κρατικοί υπάλληλοι. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, τον Ιούνιο του 1832, διορίζεται Σχολάρχης του Κεντρικού και Προκαταρκτικού Σχολείου ο Θεόκλητος Φαρμακίδης. Στα 1834, στο Ευνάρδειο δίδασκε ο Ν.Δούκας, ένας από τους δασκάλους του γένους, ο οποίος και δημοσίευσε τα βιβλία του στο τυπογραφείο Α.Κορομηλά που λειτουργούσε στην Αίγινα.
Στα 1835, μεταφέρθηκε στην Αθήνα και έγινε το πρώτο Γυμνάσιο της χώρας, του οποίου διετέλεσε Διευθυντής ο Γ.Γεννάδιος.
Αργότερα, στα τέλη του 19ου αιώνα πιθανόν, έγινε δημοτικό σχολείο αρρένων.
Στα 1926 επισκευάστηκε και μεταφέρθηκε εκεί το αρχαιολογικό Μουσείο της Αίγινας μέχρι το 1982, οπότε μετακόμισε στο Μουσείο της Κολόνας.
Έκτοτε παραμένει κλειστό και εγκαταλελειμμένο.
Φωτογραφίες: από τα sites discoveraegina.gr και weloveaegina.com
Το Εϋνάρδειον της Αίγινας
Το κτίριο του Δημοτικού Θεάτρου
Του Γ. Μπήτρου
Μπορεί να βρίσκεται στη σκιά και στη γωνία των μεγάλων Καποδιστριακών κτιρίων, ωστόσο είναι το μόνο από αυτή τη γενιά των κτιρίων που ανοίγει συχνότερα τις πόρτες του, συγκεντρώνοντας κόσμο και τα φώτα της δημοσιότητας, εξαιτίας των εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται στην αίθουσά του και των θεατρικών παραστάσεων που ανεβαίνουν στη σκηνή του. Ο λόγος για το Δημοτικό Θέατρο Αίγινας, το αναπόσπαστο τμήμα του ιστορικού κέντρου που οριοθετείται από τα Καποδιστριακά κτίρια, τη Μητρόπολη, το Πύργο του Μάρκελου.
Σύμφωνα με το εορταστικό έντυπο που κυκλοφόρησε το Πνευματικό Κέντρο Αίγινας το 2008, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 180 ετών από την άφιξη του Ι. Καποδίστρια στην Αίγινα, αναφέρεται ότι:
«δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς χτίστηκε το κτίριο, ούτε ποια ήταν η αρχική του χρήση. Το 1828 επισκευάζεται από το Θ. Βαλλιάνο για να χρησιμεύσει ως αλληλοδιδακτικό σχολείο. Το 1829- 1830 επισκευάζεται από τους Στ. Κλεάνθη και Ed.Schaubert για να χρησιμεύσει ως προκαταρτικό [Διτάξιο σχολείο που προετοίμαζε τους νέους που είχαν σκοπό να παρακολουθήσουν τα μαθήματα του Κεντρικού]. Σήμερα λειτουργεί ως Δημοτικό Θέατρο. Έχει ήδη εκπονηθεί αρχιτεκτονική μελέτη αναβάθμισης λειτουργιών του κτιρίου και μερικής επισκευής του εκ μέρους του Δήμου Αίγινας, στον οποίο και ανήκει το κτίριο. Υπολείπεται ο προϋπολογισμός της απαιτούμενης για τις εργασίες αυτές δαπάνης και εξεύρεση πηγών χρηματοδότησης»
Αν και στη συνείδηση πολλών συμπολιτών μας το Δημοτικό Θέατρο «φαίνεται» εκ πρώτης όψεως να μην ανήκει στα Ιστορικά Καποδιστριακά κτίρια, η ιστορία και η χρήση του τα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση μαρτυρούν το αντίθετο. Σήμερα το Θέατρο ακολουθεί «πιστά» τη μοίρα των υπολοίπων κτιρίων με τη διαφορά ότι κατά καιρούς έχουν ασκηθεί πιέσεις, έχουν γίνει συσκέψεις, έχουν παρθεί αποφάσεις για την ανακαίνιση του κτιρίου.
Το κτίριο σήμερα χρησιμοποιείται ως Δημοτικό Θέατρο Αίγινας και φιλοξενεί παραστάσεις των ερασιτεχνικών Θεατρικών Ομάδων της Αίγινας. Παράλληλα φιλοξενούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις όπως επίκαιρες ομιλίες ή παρουσιάσεις από Συλλόγους και φορείς. Τις προηγούμενες δεκαετίες και για μεγάλο χρονικό διάστημα λειτούργησε ως χειμερινός κινηματογράφος με την επωνυμία «Καποδίστριας».
Φωτογραφίες από τα sites weloveaegina.com και Aegina today
Το Δημοτικό Θέατρο της Αίγινας
