Η Βιβλιοθήκη της Βουλής, όπως και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, αποτέλεσαν σπουδαία πηγή υλικού για το ιστορικό λεύκωμα «Η Αίγινα του Καποδίστρια» που εξέδωσε η Επιτροπή του Δήμου Αίγινας «Αίγινα 2021» με τη στήριξη της Βουλής των Ελλήνων. Παρούσα στην εκδήλωση που διοργανώθηκε για την παρουσίαση του ιστορικού λευκώματος, ήταν η διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής, Έλλη Δρούλια. Στην ομιλία της, η κ.Δρούλια, αναφέρθηκε στο πρόσφατο έργο της Βιβλιοθήκης που αφορά στα πρακτικά της Βουλής των Ελλήνων την περίοδο Ιούνιος 1827- Ιανουάριος 1828, τα οποία κυκλοφορούν για πρώτη φορά συγκεντρωμένα σε ένα τόμο.
Το πλήρες κείμενο της ομιλίας της κ.Δρούλια έχει ως εξής:
Η Αίγινα τόπος Συνεδριάσεων, φανερών και μυστικών,
πριν την έλευση του Κυβερνήτη, Ιούνιος 1821-Ιαν. 1828
Αίγινα, 26 Μαρτίου 2021
Έλλη Δρούλια, Βιβλιοθήκη της Βουλής
Με τον νου και την καρδιά στραμμένη στη συμπλήρωση 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων επιμελήθηκε την μεταγραφή του κώδικα 234 που περιλαμβάνει τα Πρακτικά της Βουλής των Ελλήνων – Δ΄ Διοικητική Περίοδος (Ιούνιος 1827- Ιανουάριος 1828) [Αθήνα, Βιβλιοθήκη της Βουλής, 2020, 355 σ., σειρά: Πηγές 3]. Κυκλοφορούν για πρώτη φορά, συγκεντρωμένα στο σύνολό τους, σε ένα τόμο, με την επιμέλεια του Χρήστου Λούκου, ομότιμου καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και σε μεταγραφή της Λένας Κορομηλά.
Η Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας εξέλεξε τον Ιωάννη Καποδίστρια Κυβερνήτη της Ελλάδος. Έως ότου φθάσει ο Καποδίστριας στην Ελλάδα, παράλληλα με την Βουλή που διέθετε νομοθετική εξουσία, η εκτελεστική εξουσία ανατέθηκε σε τριμελή Αντικυβερνητική Επιτροπή που σε συνεργασία με τους υπουργούς (τότε ονομάζονταν Γραμματείς) κλήθηκε να ασκήσει Διοίκηση ως Κυβέρνηση. Στις 20 Ιουνίου 1827 συγκλήθηκε η προκαταρκτική συνεδρίαση στο Ναύπλιο και συγκεκριμένα στο τζαμί του Αγά Πασά που από το 1825 είχε μετατραπεί σε Βουλευτήριο. Στο μεταξύ, μαίνονταν οι συγκρούσεις μεταξύ αντίπαλων στρατιωτικών σωμάτων στο Ναύπλιο και οβίδα που ρίχθηκε από το Παλαμήδι στις 22 Ιουλίου, πέρασε κάθετα την στέγη του Βουλευτηρίου σκοτώνοντας από τις πέτρες που εκτοξεύθηκαν[1] τον βουλευτή Χρήστο Γεροθανάση, τρεις μέρες αργότερα.[2] Τον επόμενο ενάμιση μήνα (30 Ιουνίου-15 Αυγούστου 1827) οι συνεδριάσεις πραγματοποιούνταν στην γολέτα «Ερατώ» του συνταγματάρχη Εΰδεκ και στο Μπούρτζι.
Την 7η Αυγούστου αποφασίστηκε το Σώμα να μεταβεί στην Αίγινα για μεγαλύτερη ασφάλεια. Επιβιβάστηκε στο πλοίο του Σπετσιώτη Γεωργίου Μαλοκίνη στις 15 Αυγούστου, για την ήρεμη Αίγινα.[3] Από εκεί συνέχισαν τις εργασίες τους οι αντιπρόσωποι, με την βοήθεια πέντε γραφέων, ενός επιστάτη και πέντε κλητήρων. Ως χώρος συνεδριάσεων παραδίδεται ότι χρησιμοποιήθηκε ο Μητροπολιτικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ο γυναικωνίτης ήταν το θεωρείο των ακροατών. Στην Αίγινα μεταφέρθηκαν και η Βουλή και έμποροι του Ναυπλίου μαζί με τα προϊόντα τους, εξαιτίας των αρπαγών και βιαιοτήτων, λεηλασιών και επιδρομών. Αλλά και πλήθος ανθρώπων θα πρέπει να συνέρρευσε με την προσδοκία της επικείμενης άφιξης του Κυβερνήτη.
Τα Πρακτικά παραδίδουν γεγονότα και καταστάσεις που απασχολούσαν επανειλημμένα, πολλά χωρίς λύσεις. «Έμεινεν εις σκέψιν», με αυτά τα λόγια έκλεινε η Συνεδρίαση όταν ο διάλογος δεν κατέληγε σε κάποια απόφαση. Ορισμένα θέματα δεν επανέρχονταν ολωσδιόλου. Ανάγλυφα παρουσιάζεται ο σταδιακός και ταραχώδης τρόπος συγκρότησης του σώματος, στις 140+1 συνεδριάσεις της Βουλής, τόσο μέσω της ανάδειξης ζητημάτων καθημερινότητας της εποχής όσο και μέσω της απτής και παραστατικής εμφάνισης εικόνων και προσώπων από την εποχή του Αγώνα για την Ελευθερία.
Ζητήματα αποτελούσαν: η αντιπροσωπευτική συγκρότηση των βουλευτών, η δημιουργία βουλευτικών επιτροπών επεξεργασίας ζητημάτων. Οι σχέσεις της Βουλής με την Κυβέρνηση, η διαχείριση του Ταμείου, ο συνεχιζόμενος πόλεμος και η αντιμετώπιση του εχθρού, στρατιωτικά θέματα, αιτήσεις αγωνιστών και οικογένειες πεσόντων για βοηθήματα, όπως για παράδειγμα της Μαντώς Μαυρογένη στην οποία είχε αποφασιστεί να δοθούν 1000γρόσια. Ακόμα, καθημερινά αιτήματα πολιτών, τα φαινόμενα της συνεχιζόμενης πειρατείας και ληστείας, αιτήσεις για συνδρομή εξαγοράς αιχμαλώτων των Τούρκων.
Χήρα Μεσολογγίτισσα αιτήθηκε ποσό για να εξαγοράσει την κόρη της που αιχμαλωτίστηκε κατά την Έξοδο, ο βουλευτής Διονύσιος Βασιλείου χρειαζόταν 1000 γρόσια να προλάβει να εξαγοράσει την αδελφή του πριν πουληθεί στην Αίγυπτο, η σύζυγος του Χατζή Χρήστου ζητούσε από την Βουλή να μεσολαβήσει για την απελευθέρωση του αιχμάλωτου καπετάνιου και άλλες ιστορίες αιχμαλώτων που έπρεπε να απελευθερωθούν.
Όπως σημειώνει ο επιμελητής του τόμου, «… στα Πρακτικά αυτά αποτυπώνεται η προσπάθεια των βουλευτών να κρατήσουν σε λειτουργία και συνέχεια την κρατική υπόσταση της Επανάστασης, να συντηρήσουν την ελπίδα και αισιοδοξία των συμπολιτών τους ότι τελικά αυτή θα επιβιώσει».
Οι τελευταίες Συνελεύσεις αφορούν τις σχέσεις με τον Καποδίστρια που είχε φτάσει πια στο νησί στις 12 Ιανουαρίου 1828. Προηγούμενη μεταξύ τους αλληλογραφία που αναγνωρίστηκε από το Σώμα, καταχωρίστηκε στα Πρακτικά.[4] Ο Καποδίστριας που αποβιβάστηκε στο νησί, ζήτησε αμέσως τα Πρακτικά και του στάλθηκαν. Στις 13 Ιανουαρίου 1828 διευκρίνισε ότι επιθυμούσε σύνοψη «των ουσιωδεστέρων πράξεων» των Πρακτικών, που αφού εγκρίθηκε από την Βουλή, επίσης του στάλθηκαν. Στην τελευταία Συνεδρίαση στις 19 Ιανουαρίου 1821 υπό την Προεδρία του Ν. Ρενιέρη συζητήθηκαν τρία θέματα. Στο τρίτο, αναφέρεται ότι επειδή «..η Βουλή διαλύεται, να καταστρωθεί κατάλογος των μηνιαίων των βουλευτών… και να παρουσιασθή εις τον Κυβερνήτην της Ελλάδος διά να εξωφληθή. Ενεκρίθη η πρότασης…». Η εξόφληση προβλεπόταν να πραγματοποιηθεί «άνευ αναβολής καιρού» από τις προσόδους των νήσων του Αιγαίου Πελάγους.[5] Η τελευταία απόφαση.
Η έκδοση περιλαμβάνει τα τελευταία πρακτικά νομοθετικού σώματος, της Βουλής των Ελλήνων της Δ΄ Διοικητικής Περιόδου, έως την διενέργεια εκλογών, 16 χρόνια αργότερα, που οδήγησε στη συγκρότηση σώματος και την ψήφιση Συντάγματος το 1844.
[1] Κασομούλης, τ. Β΄, σ. 616
[2] Πρακτικά Δ΄ Διοικητικής, σ. 329
[3] Μάμουκας, τ. Ι, σ. 15, σημ. γ΄
[4] Πρακτικά Δ΄ Διοικητικής, σ. 321-328.
[5] Πρακτικά Δ΄ Διοικητικής, σ. 336.