Όταν η Αίγινα έγινε η πρώτη πρωτεύουσα της νεώτερης Ελλάδας: ιστορικό χρονολόγιο 2-4-1827 – 28-1-1828
Έχουν περάσει 192 χρόνια από κείνη την ευλογημένη μέρα του Γενάρη (26-1-1828), όπου ο Ιωάννης Καποδίστριας, ορκίστηκε στο Μητροπολιτικό ναό της Αίγινας, πρώτος Κυβερνήτης του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους.
Ένα χρονολόγιο, μέσα από μια ιστορική διαδρομή, μας γυρίζει πίσω το χρόνο και αναδεικνύει όλα τα γεγονότα από την ημέρα της εκλογής του Κυβερνήτη, στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (2-4-1827), αλλά και την ιστορική αλήθεια όπου η Αίγινα αναγνωρίζεται Πρώτη Πρωτεύουσα του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους, πράγμα το οποίο ακόμα και ιστορικά βιβλία εξακολουθούν να αποσιωπούν.
Βοηθός σε τούτο το ταξίδι πηγές αδιάψευστες, ιστορικές, όπως Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας (ΓΑΚ), Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος, Ενθυμήματα Στρατιωτικά Νικολάου Κασομούλη, Επιστολές Ιωάννου Καποδίστρια, Αρχείο της ιστορικού Γεωργίας Κουλικούρδη, Εγκυκλοπαίδειες, Εγκυκλοπαιδικά Λεξικά κ.ά.
2-4-1827: Η Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας εκλέγει τον Ιωάννη Καποδίστρια Κυβερνήτη της Ελλάδας για επτά χρόνια, ψηφίζει το Πολιτικό Σύνταγμα, και διορίζει Αντικυβερνητική Επιτροπή (Πρωθυπουργεύοντες), από τους: Γεώργιο Μαυρομιχάλη, Ιωαννούλη Νάκο και Ιωάννη Μιλαΐτη, της οποίας η διάρκεια «προσδιορίζεται άχρι της αφίξεως του Κυβερνήτου, ότι η Επιτροπή παύει…».
4-5-1827: Στην ίδια Εθνοσυνέλευση ορίζεται το Ναύπλιον ως καθέδρα της Κυβερνήσεως. Η Αντικυβερνητική Επιτροπή μεταβαίνει στο Ναύπλιο για να προετοιμάσει τα της έλευσης του Κυβερνήτη.
Αντιμετωπίζοντας όμως εκεί τις γνωστές ταραχές με τον εμφύλιο, τον κανονιοβολισμό της πόλης, (από τους Γρίβα, Στράτο, Φωτομάρα, μέσα από το Παλαμήδι και το Ιτς-Καλέ), η Αντικυβερνητική Επιτροπή, κλεισμένη στο Μπούρτζι με τη συγκατάθεση της Βουλής αποφασίζει με το υπ’ αρ. Α΄ Ψήφισμα και το υπ’ αρ. 32 Προβούλευμα, τη μεταφορά της καθέδρας στην Αίγινα, όπου και μεταβαίνουν για την υποδοχή του Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος με τη σειρά του αναφέρει σε επιστολές προς τους φιλέλληνες ότι «η όποια υλική ή ηθική βοήθεια να έρχεται στην Αίγινα…».
Εμβαίνοντες εις Ναύπλιον είδα, από το Σιντριβάνι κ’ εκείθεν προς την πύλην της Ξηράς, όλους τους δρόμους φραγμένους με οχυρώματα (από) πέτραις ή ξύλα. Τα παράθυρα των σπιτιών παρομοίως κτισμένα και με σκοπιαίς…
Και ενώ συνεδριάζει η Βουλή…
μία σφαίρα από το Παλαμήδι διευθυνθείσα επί του θόλου του καταστήματος και πεσούσα κατακάθετον, τρυπά τον θόλον, πίπτει εντός του Βουλευτικού, και τα τρίμματα των πετρών κτυπούν (δύο βουλευτές) τον μεν (Γεροθανάσην) θανατηφόρα (και απέθανεν μετά τρεις ημέρας) του δε (Γιαννάκην Χατζηπέτρου) τζακίζεται η χείρα, (και μένει έως την σήμερον σημειωμένος). (Ενθυμήματα Στρατιωτικά Ν. Κασομούλη).
Γενική Εφημερίς της Ελλάδος» αρ. φύλ. 53
Εν Αιγίνη Τετάρτη 24 Αυγούστου 1827
Η Αντικυβερνητική Επιτροπή Διακηρύττει:
Σημαντική και κρίσιμος περίστασις παρουσιάζεται σήμερον εις το Πανελλήνιον και η Κυβέρνησις της Ελλάδος κρίνει χρέος της ιερόν και απαραίτητον να την γνωστοποιήση. Αι συνθήκαι της 24ης Ιουνίου υπογραφείσαι εις Λονδίνον από τους πληρεξουσίους των Τριών Μεγάλων Δυνάμεων…
οι Ελληνες ας λάβωσι προ οφθαλμών ότι μέγα μέρος της μελλούσης τύχης των, κρέμαται απ’ αυτούς τους ιδίους, δηλαδή από τας πράξεις των…
Η πόλις του Ναυπλίου, μ’ όλον ότι κατευνάσθησαν ήδη αι εσχάτως κατά δυστυχίαν προκύψασαι ταραχαί, δεν είναι η καταλληλοτέρα θέσις δια τον μεγάλον αυτόν σκοπόν … δι’ αυτό τούτο κατά συγκατάθεσιν της Βουλής δυνάμει του υπ’ αρ. Α΄ Ψηφίσματος και του υπ’ αρ. 32 Προβουλεύματος απεφασίσθει η μετάβασις αυτής εις Αίγιναν, όπου και εκ των προλαβόντων και εκ των παρόντων, η Κυβέρνησις έχει όλην την βεβαιότητα, ότι θέλει δυνηθεί να φροντίσει ησύχως περί των μεγάλων συμφερόντων του Έθνους, ενώ θέλει ευρεθεί και εις θέσιν αρμοδιωτάτην, δια να εφορά και να συντελεί δραστηρίως εις τας πολεμικάς εργασίας όσον αύται ήθελον διαρκέσει…
Εν Ναυπλίω, εκ του Επιθαλασσίου Φρουρίου
τη 9 Αυγούστου 1827
Στο ίδιο φύλλο αρ. 53 της Γενικής Εφημερίδας, (17 Αυγούστου 1827) σελ. 211, η Αντικυβερνητική Επιτροπή διακηρύττει:
Τα αίτια και ο σκοπός δια τον οποίον η Κυβέρνησις απεφάσισε να μεταβεί από το Ναύπλιον εις Αίγιναν, εξηγήθησαν εις την υπ’ αρ. 371 Διακήρυξην, ήδη δε διακηρύττει, ότι έφθασεν ενταύθα μετά της Σεβαστής Βουλής, όπου οι φιλόνομοι Ψαριανοί και οι ευπειθείς Αιγινήται έδειξαν δια της φιλοφρόνου υποδοχής των, ότι ήσαν άξιοι και αύθις ν’ απολαύσωσι μεταξύ αυτών την Κυβέρνησιν…
Γενική Εφημερίς της Ελλάδος αρ. 4 έτους Γ΄
Εν Αιγίνη Σαββάτω 14 Ιανουαρίου 1828
Ο κόμης Καποδίστριας ανεχώρησεν εκ Μάλτας την 2αν Ιανουαρίου … την 5 Ιανουαρίου πνεύσαντος βορείου ( ανέμου) ηναγκάσθει το πλοίον να παρεκτραπεί της οδού και να καταφύγει εις τον Αργολικόν κόλπον … την δε 6ην ενελιμενίσθει κατέμπροσθεν του Ναυπλίου … την επαύριον δημογέροντες και διάφοροι οπλαρχηγοί των φρουρίων ήλθον εις το πλοίον … και προσφέραντες τας κλεις της πόλεως και των φρουρίων. Η δε Εξοχότης του, τους απεκρίθει ότι δεν θεωρείται ακόμη ειμή ως απλούς περιηγητής … δεν δύναται δε να πράξει τι, προτού να λάβει την συνέντευξιν μετά της Βουλής των Αντιπροσώπων του Εθνους και να αναδεχθεί κατά τάξιν το υπούργημα, το οποίον ενεπιστεύθησαν εις αυτόν οι Ελληνες…
Την 9 προς το εσπέρας κοπάσαντος του ανέμου απέπλευσε το «Ουόρσπιτ» και την 11 περί λύχνων αφάς άραξεν εις τον λιμένα της Αιγίνης.
Την επομένη αφού σχηματίσθηκε πομπή σύμφωνα με το πρωτόκολλο και με πλήθος κόσμου, ο Κυβερνήτης κατέληξε στη Μητρόπολη όπου μετά τη δοξολογία, τον πανηγυρικό εξεφώνησε ο θεολόγος Θεόφιλος Καϊρης:
Ουκ άρξω εγώ, ουκ άρξει ο υιός μου εν υμίν Κύριος άρξει υμών Κύριος κυβερνήσει υμάς». Εις τοιαύτην λαμπράν και επίσημον ημέραν Κυβερνήτα της Ελλάδος …
Στις 26 Ιανουαρίου 1828 στον ιερό ναό της Μητρόπολης, ορκίζεται ο Κυβερνήτης, το Πανελλήνιον (Βουλή) και ο Γραμματέας της Επικράτειας (Πρωθυπουργός):
Γενική Εφημερίς της Ελλάδος αρ. 7 έτος Γ΄
Σάββατον 28 Ιανουαρίου 1828
Τελεσθείσης της ορκωκομοσίας … και τα εν τω λιμένι Αγγλικά και Ρωσικά πλοία εκανονοβόλησαν δέκα και εννέα, υψώσαντα την Ελληνικήν σημαίαν…
Δίκαια η Δημοτική Αρχή της Αίγινας (1996, Δήμαρχος Τρύφων Γκότσης, Αντιδήμαρχος Σώζων Βελιώτης), θεσμοθέτησε την 26η Ιανουαρίου ως τοπική εορτή και αργία. Αυτή την ημέρα, όπου με την ορκωμοσία του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια αναγνωρίσθηκε επίσημα και από τις Ξένες Δυνάμεις το νεοσύστατο ελεύθερο Ελληνικό Κράτος.
Το Ναύπλιο ορίσθηκε ως πρώτη πρωτεύουσα. Στην πράξη όμως δεν υλοποιήθηκε η απόφαση λόγω του εμφυλίου. Λειτουργικά, λοιπόν, η πρώτη έδρα της Κυβερνήσεως, δηλαδή η πρώτη πρωτεύουσα ήταν η Αίγινα. Το Ναύπλιο ήταν η δεύτερη. Αι Αθήναι ήταν η τρίτη και πάει λέγοντας ». (Νίκος Βαρδιάμπασης, Ελευθεροτυπία 18-4 και 16-5-1996).
Ο Καποδίστριας έκανε την Αίγινα επίκεντρο της πολιτικής, οικονομικής, διοικητικής και παιδαγωγικής του δραστηριότητας. Αρχισε αμέσως την καλλιέργεια της πατάτας, έχτισε το Ορφανοτροφείο, που έγινε πραγματικά το πρώτο πνευματικό κέντρο της νεότερης Ελλάδας, οργάνωσε το Εθνικό Τυπογραφείο ελληνικό και γαλλικό, ίδρυσε τη Χρηματιστική Τράπεζα, οργάνωσε το Νομισματοκοπείο, έκοψε το πρώτο εθνικό νόμισμα, το Εθνικό Μουσείο,την Εθνική Βιβλιοθήκη, Μουσείο ορυκτών, τα Σχολεία, το πρώτο Διδασκαλείο, οργάνωσε το Κράτος διοικητικά. Παράλληλα παρακολουθούσε τις εκστρατείες στη Στερεά και τον ρωσοτουρκικό πόλεμο και έκανε διπλωματικούς αγώνες για την επέκταση των ελληνικών συνόρων.
Δυστυχώς πρώτοι οι Άγγλοι και δεύτεροι οι Γάλλοι ήθελαν να περιορίσουν τα σύνορα του κράτους στην Πελοπόννησο μαζί με διάφορους μικροφιλόδοξους Έλληνες πολιτικούς, που προσπάθησαν να τον ανατρέψουν. Μη μπορώντας όμως με τα πολιτικά μέσα, ξεσήκωσαν τους Μαυρομιχαλαίους και προκάλεσαν τη δολοφονία του. Η δολοφονία αυτή στάθηκε μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές αφού διέκοψε την ομαλή εξέλιξη της νεότερης Ελληνικής ιστορίας… (Γεωργία Κουλικούρδη, ιστορικός).
Η Αίγινα υπήρξε η Πρώτη Πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους, πράγμα που αποδεικνύεται απ’ όλα τα στοιχεία της υπόστασης του, από την άσκηση κυβερνητικής εξουσίας και την παράλληλη αναγνώριση από τις Ξένες εγγυήτριες Δυνάμεις. Ένα όμως είναι το γεγονός: Χωρίς τις θυσίες και τους ηρωϊκούς αγώνες του Ελληνικού Εθνους, Ελληνικό Κράτος δεν θα ιδρύετο.
Τελειώνοντας αντιγράφω ένα μικρό απόσπασμα επιστολής από τον Δάσκαλο του Γένους Αδαμάντιο Κοραή προς τον Γεώργιο Κουντουριώτη με ημερομηνία 2-8-1825:
Κανείς από τους ξένους δεν εβοήθησε την Ελλάδα, ουδέ κανείς έκλαυσε τας δυστυχίας της…
Εις κανένα λοιπόν από τους ξένους δεν χρεωστούμεν άλλο τίποτε παρά συγχώρησιν.
Μόνοι οι Ελληνες απέκτησαν την ελευθερίαν των μόνοι έχουν και το ιερώτατον δίκαιον να διατάξωσι την πολιτείαν των, ως τους συμφέρει…
* Η Λίνα Μπόγρη-Πετρίτου ασχολείται συστηματικά με την Τοπική Ιστορία και την Λαογραφία της Αίγινας και αρθρογραφεί για τα θέματα αυτά στον τοπικό τύπο.
